„Prva knjiga Topaljske opštine“ autora Gorana Komara, koja predstavlja uvid u istoriju najstarije hercegnovske opštine osnovane 1718. godine, promovisana je sinoć u foajeu dvorane „Park“, u okviru programa u čast Dana opštine Herceg Novi.

O podacima koji su u ovom djelu sabrani, radu na pripremi knjige, kao i njenom značaju za osvjetljavanje dijela istorije Herceg Novog koji je dugo bio zapostavljen govorio je sam autor, kao i Mila Trojanović Gašić i Nebojša Rašo u ime izdavača, Zadužbine „Knez Miroslav Humski“ i „Društva za arhive i povjesnicu hercegnovsku“. Publici se obratio i predsjednik Opštine Herceg Novi, Stevan Katić, u ime lokalne uprave koja je kroz konkurs za izdavačke djelatnosti podržala objavljivanje ovog djela.
„Doktor Komar je svima nama i gradu Herceg Novom učinio veliku uslugu – prikupio je, obradio i sabrao na jedno mjesto sve one podatke koji govore o tome zašto Topaljska komunitada zaslužuje da o njoj učimo i govorimo, da je slavimo kao izuzetno postignuće, simbol snage, upornosti i pobjede lokalnog stanovništva u borbi za očuvanje sopstvenog identiteta“, kazao je Katić.
On je podsjetio na osnivanje Topaljske opštine u trenutku kada su ovi prostori bili pod vladavinom Mletačke republike, ističući da je kroz nju lokalno stanovništvo izdejstvovalo pravo na zvaničnu upotrebu sopstvenog jezika i ćiriličnog pisma, autonomiju u upravi i duhovnu autonomiju. Uputio je Komaru riječi zahvalnosti što je posvetio dužu pažnju ovom istorijskom periodu, „koji je bio od izuzetnog značaja za očuvanje duhovne vertikale i građanske svijesti stanovništva Herceg Novog“.
Komar je naveo da se u zgradi hercegnovskog Arhiva čuva dvadesetak knjiga koje pripadaju Topaljskoj komunitadi, a riječ je o dokumetima poput troškovnika, zbirki potvrda o mornarima ili patronima, odnosno vlasnicima jedrenjaka koji su napustili Boku.
„Mi tako znamo da je kroz čitav 18. vijek Topla sa svojim naseljima vodila uredne matične knjige. Pomorci su odlazili kancelaru, sekretaru Topaljske komunitadi, a najčešće je tu dužnost obavljao Jovo Mitrov Žarković, da im ispiše tu naročitu potvrdu kojom je svjedočio da je u pitanju podanik Mletačke republike i stanovnik Topaljske komunitadi. Kazivalo se čak da je čovjek dobar i vjeran, pa sam ja 2012. godine svoju zbirku prepisa ovakvih isprava sačuvanih u Herceg Novom nazvao knjigom od vrijednosti i dobrote, uzeto iz tih autentičnih zapisa“, rekao je Komar.
Govoreći o radu na pripremi knjige, ispričao je i da je dokumenata koja predstavljaju prilog istoriji Topaljske komunitadi nakon pada Mletačke republike našao u arhivu Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti, odakle je 2013. godine dobio fotografije tih knjiga.
Ovo djelo Gorana Komara pruža značajnu arhivsku građu i uvid u istorijski hod Topaljske opštine „koja je bila sredstvo opstanka i očuvanja naroda i vjere“, a zbog čega je godina njenog osnivanja, 1718. sada zasluženo i na grbu Opštine Herceg Novi, poručio je publicista Nebojša Rašo.
„Zasluga za ukazivanje na značaj Topaljske komunitadi, usuđujem se reći, isključivo je doktora Komara. On je uporno ukazivao na njenu važnost, kao narodne istorijske tvorevine. Na mnogobrojnim promocijama uporno je ponavljao značaj ove Opštine ili Države, kako su voljeli da kažu stari Topljani. Pisali su o njoj mnogi, ali niko značaj Topaljske komunitadi nije približio narodu kao doktor Komar, a to nije bilo nimalo lako “, kazao je Rašo. On je podsjetio na istorijske činjenice o osnivanju i razvoju Topaljske komunitadi i naveo da je tokom savremene istorije vlast nebrojeno puta skrivala istinu o prvoj autonomnoj hercegnovskoj opštini, osnovanoj u vrijeme Mletačke republike.
Mila Trojanović Gašić prisutnima je predstavila izdavačku djelatnost Zadužbine „Knez Miroslav Humski“ iz Trebinja, kao i sadržaj „Prve knjige Topaljske opštine“. Objasnila je da su je u prvom dijelu sadržana temeljna dokumentacija Topaljske opštine, centralni dio knjige su akta opštine sabrana u knjizi Topaljske komunitadi označene brojem dva, a a treći je o periodu nakon pada Mletačke republike.
„U centralnom dijelu, knjizi broj dva su prepisi starom ćiriliskom ortografijom, uglavnom uredni rukopisi, predstavi vlastima koji u najvećoj mjeri ilustruju politički i pravni položaj Topaljske opštine, teškoće sa kojima se narod ovog kraja susretao i njegove temeljne težnje“, istakla je Trojanović Gašić.
Promociji su prisustvovali, između ostalih, potpredsjednik Opštine Herceg Novi, Mirko Mustur, konzul Republike Srbije u Herceg Novom, Mićo Rogović i arhijerejski namjesnik hercegnovski, Obren Jovanović.