Na raskrsnici istoka i zapada, Herceg Novi je tokom istorijskih preplitanja bio izložen uticajima različitih kultura i vjera, što je, dovelo do današnje, jedinstvene sinteze različitih stilova. Tokom burne istorije, kao da su se ljudi neprestano takmičili sa prirodom u stvaranju neprolaznih ljepota. Na tlu grada smjenjivale su se civilizacije, ostavljajući za sobom dubok trag na njegov izgled i doprinos neprocjenjivom kulturnom i istorijskom bogatstvu.
Sat kula
Sat kula (Sahat kula, Tora) predstavlja jedan od simbola Herceg Novog, koji se nalazi i na gradskom grbu. Izgrađena je sa zapadne strane Gornjeg grada 1667. godine, na naredbu sultana Mahmuda. Toranj visok 16 metara predstavljao je tokom turske vladavine glavna gradska vrata.
Foto: Vuk Ilić
U unutrašnjem prolazu nalazi se skulptura Majke Bogorodice, napravljena od izgorelog drveta, za čiji nastanak se vezuje ova legenda: Tokom borbi između Mlečana i Turaka 1687. godine, tri stanovnika Perasta su našla sklonište iza maslinovog drveta. Topovsko đule je pogodilo drvo koje je im je pružilo zaštitu, a oni su se zakleli da će u znak zahvalnosti napraviti skulpturu Majke Bogorodice koristeći izgorelo drvo.
Zvono koje i danas stoji na Tori je ruska carica Katarina Druga donirala kao poklon stanovnicima Herceg Novog 1753. godine.
Stari gradski sat je 1995. godine zamijenjen sa novim, električnim, koji je grad dobio od Zemuna, grada pobratima Herceg Novog.
Na zidu kule, kraj ulaznih vrata, nalazi se spomen obilježje osnivaču grada, Tvrtku Prvom Kotromaniću, koja je postavljena u 1982. godine, u čast 600. godina od osnivanja grada, a obnovljena 2021. godine.
Na ulazu, sa lijeve strane, nalazi se spomen ploča u znak zahvalnosti vojnicima Desete hercegovačke brigade, koji su oslobodili grad 28. oktobra 1944. godine.
Forte mare
Jedno od značajnih utvrđenja koja su tokom istorije kontrolisala prilaz gradu je tvrđava Forte mare. Fortifikacioni objekat na ulazu u Bokokotorski zaliv, u južnom dijelu Starog grada, čuvao je prilaz sa morske strane.
Foto: Radio televizija Herceg Novi
Forte mare predstavlja začetak srednjovjekovnog grada, koji je osnovao bosanski kralj Tvrtko Prvi Kotromanić 1382. godine. Godinama kasnije tvrđava je dograđivana i njen izgled mijenjan. Iz najstarijeg, bosanskog perioda, danas je ostao sačuvan jedan dio zida na jugoistočnom uglu i uzano visoko stepenište pri dnu istočnog bedema. Najozbiljniju rekonstrukciju utvrđenje je pretprjelo u vrijeme turske dominacije, kada je dobilo današnje gabarite i visinu zidova sa odbrambenom krunom i otvorima za topove. Nema sumnje da su Turci punu pažnju posvetili jačanju odbrambene moći tvrđave, uviđajući njen strateški značaj. Pretpostavlja se da su najobimniji radovi izvedeni poslije 1542. godine, kada se pominje kao “jaka kula” ili “kula Abas-paše”.
Dalje radove izveli su Mlečani početkom 18. vijeka, tokom čije vladavine je utvrđen i današnji naziv. Tokom mletačke uprave ova tvrđava je donekle izgubila odbrambeni značaj, budući da je tu funkciju preuzela Španjola. Austrijancima, koji su restaurirali Forte mare, dugujemo njen današnji izgled. Izveli su niz nadgradnji, posebno u gornjim dijelovima, kako bi je bolje uključili u odbranu ulaza u zaliv. Tada je adaptiran dio prostora za postavljanje topova i prepravljen sjeverni ulaz. Tokom austrougarske vladavine tvrđava je korištena kao centar vojne komunikacije.
Kao jedinstven primjer građevinskog kontinuiteta, počev od bosanskog perioda do austrougarskih intervencija koje su joj dale današnji izgled, tvrđava posjeduje izuzetnu arhitektonsku vrijednost. Zanimljiva je činjenica da je tokom restauracije 1833. godine prvi put u Austrougarskom carstvu korišten cement kao materijal na ulazu, a kada je utvrđeno da ne propušta vodu upotrebljavan je i za fasade u Starom gradu. Kao vezivno sredstvo u građevinarstvu počeo se šire upotrebljavati tek pedesetak godina kasnije.
U novije vrijeme utvrđenje je konstruktivno sanirano, a dio je tokom šezdesetih godina preuređen za potrebe ljetnjeg bioskopa, te Forte mare prvi put u istoriji dobija drugačiju funkciju. Sa tvrđave se pruža spektakularan pogled na ulaz u Bokokotorski zaliv, gradsku luku, Igalo i Stari grad. Više od šest decenija na tvrđavi se organizuju filmske projekcije pod zvjezdanim nebom, kao i različite kulturno-umjetničke manifestacije.
Kanli kula
Kanli kula, ili u prevodu sa turskog krvava kula, koja se nalazi na krajnjoj sjevernoj tački Starog grada, izgrađena je u 16. vijeku, a osim odbrambene imala je i funkciju zatvora.
Foto: Miloš Samardžić
Tačno vrijeme izgradnje je nepoznato, ali budući da se tvrđava prvi put u pisanim dokumentima pominje 1664. godine u putopisima Evlije Čelebije, pretpostavlja se da je izgradnja njenog nukleusa započeta nakon kraće dominacije Španaca Herceg Novim (1538-1539). Da je Kanli kula građena dijelom i od neke druge, vjerovatno humanitarne građevine, utvrđeno je pronalaskom nadvratnika sa dijelom latinskog naziva “pro pace”.
Dalji razvoj tekao je duži vremenski period, pa se u kontinuitetu gradnje i primjeni izvornih arhitektonskih izraza karakterističnih za određene periode jasno ogleda arhitektonski značaj građevine. Iako je djelo turskih graditelja i predstavlja arhitekturu autentičnu za doba njihove vladavine, i svi budući vladari su ostavili tragove, pa su danas u pojedinim segmentima tvrđave vidljivi i mletački i austrougarski sistem izgradnje.
Posebno je zanimljiva cistijerna, koja je vremenom pretvorena u zatvorsku ćeliju. Na zidovima su uočljivi crteži zatvorenika, galije, ribe, grbovi, krstovi, kao i imena i datumi. Budući da su nacrtane galije bliske tipu koji je Turska koristila tokom 16. i 17. vijeka, vjerovatno je da je cistijerna u tamnicu pretvorena rano i da su je Turci do kraja vladavine koristili za te svrhe.
Danas jedna od omiljenih destinacija turista koji posjete Herceg Novi, dobila je funkciju ljetnje pozornice koja prima preko 1.500 gledalaca, što je Kanli kuli donijelo titulu jedne od najljepših otvorenih pozornica na Jadranu.
Španjola
Po preuzimanju vlasti od strane Turaka, Španci su za vrijeme svoje kratke, jednogodišnje vladavine, obnavljali gradske tvrđave i kule. Oni su 1538. godine izgradili utvrđenje Španjola, kako ga naziva domicilno stanovništvo, iako u pisanim tragovima (kartama i gravirima), stoji naziv „Gornji grad“.
Foto: Vuk Ilić
Samo godinu dana nakon toga, Turci su ponovo osvojili grad. Današnji izgled tvrđave vezan je za period druge vladavine Turaka, od 1548. godine, kada su Turci porušili manju tvrđavu i izgradili novu, ali ime Španjola se zadržalo do danas.
O izgradnji tvrđave od strane Turaka svjedoči orjentalna arhitektura i natpis nad ulazom. Ovo je fortifikacija sa ogromnim zidinama i četiri cirkularna bastiona na svakom uglu. Glavni ulaz je na istočnoj strani i obezbjeđen vanjskim zidom, dok je južna strana okrenuta moru.
Španjola je s vremenom pretrpjela više modifikacija, prvo od strane Mlečana, a potom i Austrougara. Imala je karakter defanzivne tvrđave sve do početka 20. Vijeka, kada je u Drugom svjetskom ratu korišćena kao zatvor.
Španjola se nalazi na brežuljku Bajer, na sjeverozapadnoj strani grada, na nadmorskoj visini od oko 170 metara. Sa tvrđave se pruža izuzetan pogled na ulaz u Bokokotorski zaliv.
Citadela
Tvrđava Citadela (Macel, Mecaluna) sagrađena je za vrijeme Mletačke vladavine na samoj obali, tako da su joj južne zidine u moru.
Foto: Miloš Samardžić
Citadela je 1702. godine povezana jakim zidom sa Donjim gradom, o čemu svjedoči natpis koji je postavljen blizu kapucinskog samostana (današnja crkva Svetog Leopolda). Citadela je, sa tvrđavom Forte mare, imala odbrambeni karakter, kao tvrđava pri moru. U njenom sastavu je i kameni most iznad današnjeg Šetališta pet Danica.
Citadela je stradala za vrijeme poslednjeg zemljotresa, 1979. godine, a ostaci zidina danas se nalaze na dijelu obale i u moru.
Mamula i Arza
Utvrda Mamula izgrađena je na malom ostrvu Lastavica, na ulazu u Bokokotorski zaliv, udaljenom od Herceg Novog 3,4 nautičke milje. Kružnog je oblika, prečnika oko 200 metara i predstavlja jednu od najvećih i najbolje očuvanih austrijskih fortifikacija na Jadranu.
Foto: Miloš Samardžić
Ime je dobila po austrijskom generalu i namjesniku Dalmacije Lazaru Mamuli, koji je izgradio ovo utvrđenje sredinom 19. vijeka. Tvrđavu, koja je bila projektovana za vojne operacije, Austrougarska je podigla kao jedan od važnijih fortifikacionih objekata koji je štitio ulaz u Bokokotorski zaliv. Prema ocjenama znalaca, ovo utvrđenje predstavlja remek djelo vojnog neimarstva.
Zajedno sa ostalim fotifikacionim objektima zaliva bila je preuzeta od ratne mornarice Kraljevine Jugoslavije i činila je dio obalne odbrane u periodu između dva svjetska rata.
Zbog svog izolovanog položaja, tvrđava je u oba svjetska rata korišćena kao zatvor, o čemu govori tekst na spomen ploči od crnog mermera koja je postavljena sa desne strane ulaza. Kampo Mamula, naziv je nekadašnjeg kazamata u Prvom i Drugom svjetskom ratu, a u Drugom svjetskom ratu i logora u koji su zatvarani stanovnici sa teritorije Boke kotorske i istočne Hercegovine.
Ulaz u tvrđavu formiran je na sjeveroistočnom dijelu i do njega se dolazi preko pokretnog mosta, koji je premošćavao relativno širok rov, dok je sa preostalih strana svijeta njena obala strma i nepristupačna. Čitav kompleks tvrđave izgrađen je od krupnih, fino tesanih kamenih kvadera, jednake veličine, složenih u pravilne horizontalne redove. Položaj i sam oblik tvrđave prate konfiguraciju ostrva.
Zajedno sa Mamulom, tvrđava Arza pripada fortifikacijskom sistemu odbrane Boke kotorske. Ovu utvrdu je izgradila Austrougarska monarhija oko 1850. godine, kako bi ojačala bedem koji je branio ulaz u zaliv. Utvrda Arza smještena je na istoimenom rtu, na poluostrvu Luštica, jednu nautičku milju istočno od tvrđave Mamula.
Gradski muzej „Mirko Komnenović“
Mirko Komnenović, dugogodišnji gradonačelnik Herceg Novog, ministar u Vladi Kraljevine Jugoslavije i dobrotvor, ostavio je testamentom kuću gradu, sa željom da u njoj bude osnovan Gradski muzej. Kuća u kojoj je smješten Muzej sagrađena je krajem 18. vijeka u neobaroknom stilu. Muzej je osnovan 1949. godine, a otvoren za javnost 28.10.1953. godine.
Gradski muzej je kompleksnog tipa, i sadrži nekoliko zbirki: Arheološka zbirka (odjeljenje za praistoriju, odjeljenje antičke arheologije sa podmorskom arheologijom i odjeljenje ranog srednjeg vijeka sa lapidarijumom), Istorijska zbirka, Umjetnička zbirka (zbirka savremene umjetnosti i zbirka ikona) i Etnološka zbirka (gradska i seoska).
Arheološka zbirka Muzeja provešće vas kroz daleku istoriju Herceg Novog: od staništa najranijih nosilaca istočnojadranskih praistorijskih kultura, preko ilirskih plemena, antičkog perioda, do ranog srednjeg vijeka o kojem svjedoči, između ostalog, parapetna ploča i dijelovi oltarske pregrade iz crkve Sv. Tome u Kutima iz 11. vijeka, kao vrhunac preromaničke dekorativne umjetnosti.
Kroz Istorijsku zbirku se možete upoznati sa zbivanjima od osnivanja Herceg Novog 1382. godine do 20. vijeka, tačnije sa: bosanskim, turskim i mletačkim periodom, vladavinom Francuske, Rusije i Austrougarske, kao i fotografijama iz doba NOR-a.
U Etnološkoj zbirci predstavljen je način života u gradu i na selu s kraja 19. i početka 20. vijeka. Jedan od najznačajnijih eksponata je radni sto Mirka Komnenovića, na kojem su predmeti iz pomorske zbirke predaka Komnenovića.
Muzej posjeduje i Zbirku ikona, od kojih se ističu one rađene stilom bokokotorske ikonografske škole Rafailović - Dimitrijević, kao i ruske i grčke ikone.
Posjetiocima Gradskog muzeja pogled plijeni i botanička bašta sa biljkama iz svih krajeva svijeta, koje su pomorci iz naših krajeva donosili sa svojih putovanja kako bi oplemenjivali Herceg Novi.
Muzej je danas dio gradske javne ustanove kulture, zajedno sa galerijom „Josip Bepo Benković“ i „Domom starog kapetana Štumbergera“ koji se nalazi u Baošićima. Više informacija na: https://www.mighn.me/
Manastir Savina
Kompleks manastira Savina sastoji se od dvije crkve posvećene Uspenju Bogorodice, manastirskog konaka sa riznicom i crkve Sv. Save, izdvojene na obližnjem brežuljku.
Foto: Miloš Samardžić
Nad vratima male crkve Uspenja Bogorodice, sa unutrašnje strane je fresko-natpis iz 1831. godine, gdje se kao godina nastanka ove crkve pominje 1030. godina, ali se po stilskim karakteristikama smatra vjerovatnijim da crkva potiče iz vremena Kosača. Na unutrašnjim zidovima otkriveno je nekoliko slojeva fresko-slikarstva, a najstariji je pronađen ispod sloja fresaka iz 1565. godine. Ikonostas je sastavljen od više djelova iz raznih epoha.
Veliku crkvu Uspenja Bogorodice gradio je od 1777. do 1799. godine korčulanski majstor Nikola Foretić. Sačuvana dokumenta govore da je tokom prvih osam godina u izgradnji učestvovalo 8.454 radnika. U arhitektonskom smislu crkva je mješavina stilova od vizantijskog, preko romano–grčkog, do baroknog i predstavlja pravi primjer uspješnog spoja istočne i zapadne kulture.
U manastirskoj riznici se nalaze izuzetno vrijedni eksponati, među kojima: kristalni krst Sv. Save iz 13. vijeka, kivot manastira Tvrdoš iz 1615. godine, plaštanica iz 1642. godine, srebrna petohljebnica iz 1648. godine, putir iz 1650. godine, jevanđelje iz 1685. godine, jedinstven portret ruskog cara Petra Velikog, kao i niz rezbarenih i bogato ukrašenih ručnih i prijestonih krstova. Manastir čuva i ikonu Majke Božije, zvanu Savinska Bogorodica, koju pobožan narod, bez razlike u vjeri, smatra čudotvornom. Veliki broj vrijednih knjiga i dokumenata nalazi se u manastirskoj biblioteci.
Crkva Sv. Save smještena je na brežuljku iznad konaka. Predanje kaže da je sagradio Sveti Sava u 13. vijeku. Po njemu je i manastir dobio ime, kao i cijelo mjesto u kojem se nalazi. Oko crkve je porta i neveliko groblje sa poznatim vidikovcem i pogledom na manastir i Boku, čak do Lovćena.
Manastirskom kompleksu pripada i crkva Vevedenje Presvete Bogorodice iz 19. vijeka, koja se nalazi na ostrvcetu u neposrednoj blizini uvale Žanjic, na Luštici.
Uz savinski kompleks, Herceg Novi i njegova okolina obiluju sakralnim spomenicima i crkvama koji se ističu svojom arhitektonskom vrijednošću, istorijskim značajem i ljepotom. Treba pomenuti ostatke arhitektonske plastike crkve Sv. Petra u Bijeloj koji pripadaju razdoblju od 9. do 11. vijeka, parapetnu ploču crkve Sv. Tome u Kutima iz 11. vijeka, crkvu Rize Bogorodice u Bijeloj koja predstavlja značajan kompleks u fresko-slikarstvu, kao i crkvu Sv. Stefana u Sušćepanu izgrađenu za vrijeme Tvrtka ili Herceg Stjepana, uz čije bočne zidove su ugrađena dva grifona, koji spadaju u najljepše primjerke arhitekture preromantičkog stila. Crkva Sv. Đorđa na Toploj izgrađena je u 17. vijeku, nakon zauzimanja grada od strane Mlečana, a danas čuva izuzetno vrijednu i rijetku italsko-kritsku kružnu ikonu Sv. Petra i Pavla. Tik uz nju je u 18. vijeku izgrađena crkva Sv. Vaznesenja Hristovog, čija je unutrašnjost bogato ukrašena darovima znamenitih ljudi. Na jednom od najljepših vidikovaca grada nalazi se katolička crkva Sv. Ane iz 16. vijeka, sagrađena na temeljima pravoslavne crkve Sv. Petke koju cu Turci srušili 1483. godine. U zapadnom djelu grada, neposredno uz samostan iz 17. vijeka dozidana je crkva Sv. Antona.
Crkva Svetog Arhanđela Mihaila
U centru hercegnovskog Starog grada, na Trgu Hercega Stefana ili popularno Belavisti, nalazi se crkva Sv. Arhanđela Mihaila iz 19. vijeka. Po svojoj arhitektonskoj i ambijentalnoj skladnosti, te umjetničkoj izradi, ovaj hram, iako navelik, spada među najljepše u Crnoj Gori.
Foto: Miloš Samardžić
Izgradnja crkve je počela 1883. godine, a dizajnirana je od strane Milana Karlovca. Gradnja je dovršena i crkva osveštana 1911. godine.
Crkva Sv. Arhanđela Mihaila ima oblik grčkog krsta, sa svim jednakim stranama. Napravljena je od finih klesanih blokova sa Korčule. Svojom opštom prostornom koncepcijom vizantijskog stila, ukrasnim elementima romano-gotičke i islamske reminiscencije, ova građevina eklektičkog duha predstavlja izuzetno uspješan i maštovit spoj stilova i jedna je od ljepših crkava na ovom području. Ikonostas od bijelog i italijanskog mermera izradio je majstor Bilinić iz Splita, a ikone oslikao češki slikar Franjo Ciglar.
Crkva Svetog Jeronima
Na Trgu Mića Pavlovića, u Starom gradu, nalazi se katolička parohijska crkva Sv. Jeronima iz 17. vijeka, sa izuzetno vrijednom riznicom umjetničkih djela.
Foto: Radio televizija Herceg Novi
1688. godine počela je izgradnja crkve koja je posvećena zaštitniku grada Svetom Jeronimu. Stara katolička crkva je srušena u 19. vijeku, a na njenom mjestu 1856. godine izgrađena ona koja postoji i danas.
Riznica crkve Svetog Jeronima druga je najvrijednija u Herceg Novom, odmah poslije riznice manastira Savina. U njoj se čuva izuzetno djelo čuvenog ikonopisca Tripa Kokolje, ikona Svete Ane urađena na drvetu. Na glavnom crkvenom oltaru nalazi se ikona Bogorodice sa svecima i pogledom na Gornji grad i brdo gdje su podignute crkve Svete Ane i Svete Petke.
Crkva Svetog Leopolda
Pored crkve Sv. Jeronima nalazi se crkva Sv. Leopolda Mandića iz 17. vijeka.
Foto: Miloš Samardžić
Ova katolička crkva je napravljena po naredbi Jeronima Kornera, 1688. godine, odmah nakon okupacije grada od strane Mlečana. Originalno je bila posvećena Svetoj Bogorodici, a kasnije Svetom Franju. Crkvu su služili fratri-kapucini, dva sveštenika i dva monaha izabrani zbog svojih zasluga tokom rata sa Turcima. U neposrednoj blizini je podignuta uprava vojne bolnice u kojoj su kapucini obavljali službu, a radila je i škola za mlade.
Danas je crkva posvećena Svetom Leopoldu Mandiću (1866-1942) koji je rođen u Herceg Novom, 1882. godine je pristupio u kapucinsko sjemenište i posvetio svoj život vjeri. Njegovo kršteno ime je bilo Bogdan, a Herceg Novi je napustio sa 16 godina i otišao u Padovu u Italiju, gdje je 52 godine služio kao sveštenik. Leopold Mandić je proglašen svecem 1983. godine. Dan crkve je 12. maj, dan rođenja Leopolda Mandića.
Njegoševa škola
Godine 1813, iste kada se rodio Petar Drugi Petrović Njegoš, jeromonah savinski Josif Tropović obnovio je rad topaljske škole u okviru crkve Svetog Vaznesenja Gospodnjeg (Svetog Spasa) na Toploj. Ona se u arhivskoj građi nazivala „škola prosvješčenija“, a prema knjigama inventara i računa iz tog perioda, postojala je još prije 1788. godine.
Foto: Srđan Marlović
Škola je svoj vrhunac imala pod rukovodstvom jeromonaha Tropovića, a njen najznamenitiji đak bio je Petar Drugi Petrović Njegoš.
Značaj rada ove škole je zasigurno u tom vremenu bio poznat, kada je i Sveti Petar Cetinjski kao arhijerej, poklonio povjerenje za obrazovanje svog sinovca, Petra Drugog Petrovića Njegoša, uzornom učitelju Josifu Tropoviću, tadašnjem parohu topaljskom i kaluđeru savinskom. Njegoš je pod rukovođenjem svog prvog učitelja sticao osnovna znanja iz italijanskog jezika, matematike, crkveno-slovenskog jezika i crkvenog pojanja. Pretpostavlja se da su prve škole, koje je Njegoš osnovao tridesetih godina 19. vijeka na Cetinju i u Dobrskom selu, rađene po ugledu na ovu koju je sam vladika pohađao na Toploj.
Objekat koji danas zovemo „Njegoševa škola“ obnovljen je u susret obilježavanju 300. godina od osnivanja Topaljske komunitadi, preteče današnje opštinske uprave, i otvoren za javnost 2018. godine.
Postavka izložbenih predmeta obnovljenog objekta i muzeja „Njegoševa škola“ vezuje se za istorijat škole pri crkvi Sv. Spasa, kao i za ličnost Josifa Tropovića, sa akcentom na period u kojem je Njegoš pohađao školu na Toploj. S obzirom na tematiku, sav izloženi materijal vremenski je omeđen od kraja 18. do prvih decenija 19. vijeka. Postavka uključuje i određen broj predmeta, različitih dokumenata i likovnih predstava koji su u to vreme bili osnovni udžbenici.
Kuća nobelovca Iva Andrića
Jedina kuća koju je književnik Ivo Andrić za života sazdao nalazi se u Herceg Novom. Građena je od 1962. do 1963. godine, prema projektu beogradskog arhitekte i slikara Vojislava Đokića. Nobelovac je sa suprugom Milicom Babić živio u njoj od 1963. do 1968. godine.
Foto: Miloš Samardžić
Pet godina Andrićevog hercegnovskog života bile su ispunjene spokojem i srećom, o čemu svjedoče citati: „Kad sedim pred kućom, ja imam pred sobom vidik koji izgleda kao da ga je birao neki ljubitelj prirodnih lepota a ne igra slučaja“; „Meni je bilo lepo u Herceg Novom. Za vedrih dana, sa balkona svoje kuće često sam gledao i razmišljao o crnogorskom vladici. O Boku Kotorsku otimali su se Mlečani, Turci, Španci, Rusi, Austrijanci... Kako i ne bi o takvu lepotu!“
Revitalizacija objekta realizovana je u periodu od 2018. do 2020. godine, kroz projekat prekogranične saradnje „Co.Co.Tour“, koji je sprovela Opština Herceg Novi.
U dvije prostorije u prizemlju predstavljen je Andrićev život u Herceg Novomm, kroz fotografije pisca na terasi kuće i u bašti, kao i na nekim prepoznatljivim lokacijama u gradu: Šetalište 5 Danica, kiosk kod parka „Boka“, u barci tokom izleta po zalivu. Fotografije na spratu, u biblioteci i kabinetu, predstavljaju Andrića kao književnika, nobelovca i diplomatu.
Dvorišni prostor preuređen je za potrebe održavanja kulturnih manifestacija. U dnu bašte je bista Iva Andrića, rad akademskog vajara Nikole Koke Jankovića iz 1974. godine. Na osnovu spiska biljaka koji je sastavio sam Andrić, zasađene su sadnice 51 florne vrste koje su nekada krasile ovu raskošnu baštu.
Autori stalne muzejske postavke „Andrićeve novske staze, lica, predjeli“ su kustos Tatjana Korićanac i dr Vladimir Roganović, čiji tekstovi iz knjige „Andrić u Herceg Novom“ prate fotografije, uz citate o umjetnosti, ljepoti, moru, životu i ljudskoj sudbini iz Andrićevih „Znakova pored puta“. Izložene su replike Nobelove diplome i Nobelove medalje i stilsko ogledalo, jedini sačuvan originalni predmet iz Andrićeve kuće.
Paviljon Gradske muzike
Paviljon Gradske muzike podignut je na ostacima bastiona Sv. Jeronima, a dovršen 1919. godine. Temeljna obnova paviljona na Karači, u jezgru Starog grada, obavljena na stogodišnjicu njegovog postojanja 2019-20. godine, a podrazumijevala je kompleksne radove, revitalizaciju i afirmaciju objekta i svih njegovih istorijskih slojeva.
Foto: Srđan Marlović
Složenim intervencijama došlo se do podataka o izvornim elementima pojedinih dijelova enterijera, od kojih se može izdvojiti rasvjeta od bohemijskog kristala, koja je sada obnovljena u izvornom duhu iz 1935. godine, i to angažovanjem istog proizvođača.
Svi radovi na fasadi i u unutrašnjosti objekta iz austrougarskog perioda izvedeni su uz potpuno poštovanje pravila arhitektonsko-konzervatorske struke i u stalnoj saradnji sa Upravom za zaštitu kulturnih dobara. Saradnik na projektu bio je arhitekta i konzervator iz Herceg Novog, Srđan Marlović, koji je za obnovu Paviljona Gradske muzike dobio nagradu na Salonu arhitekture Crne Gore.
Adaptacijom je Herceg Novi dobio objekat od izuzetnog istorijskog i kulturnog značaja za grad, a Gradska muzika nakon više od 130 godina postojanja prostorije za rad dostojne tradicije i značaja ovog, najstarijeg udruženja u gradu.
Titova vila „Galeb“
Okružena bogatom borovom šumom, u okviru kompleksa Instituta Igalo, Titova vila „Galeb“ pozicionirana je tako da pruža prelijep pogled na ulaz u Bokokotorski zaliv. Predstavlja jednu od luksuznih vila koje su izgrađene za doživotnog predsjednika SFRJ, Josipa Broza Tita. Razlog za njenu izgradnju bilo je Titovo liječenje u Institutu, koje je bilo toliko efikasno da je donijeta odluka o gradnji vile u blizini ove banje.
Foto: Institut Igalo
Vila je izgrađena 1976. godine i cijeli proces je trajao samo šest mjeseci. Ima četiri nivoa, 137 soba i površinu od 5.500 kvadratnih metara. Vila je dizajnirana za boravak oko 30 gostiju, sa opcijom korišćenja medicinskih i rehabilitacionih objekata. Predsjednik Tito je u zvaničnoj posjeti boravio četiri puta, a njegova žena Jovanka jednom.
Danas vilu „Galeb“ možete posjetiti turistički i obići prostorije u kojima su Tito i njegovi saradnici održavali sastanke, gledali filmove, zatim Titov i Jovankin apartman koji su najeksluzivniji djelovi vile, kao i apartmane u kojima su odsjedali Titovi gosti i bliski saradnici. Mnogima najinteresantniji dio je atomsko sklonište, sagrađeno u slučaju iznenadnog početka rata. Ispod vile se nalazi park površine više od 75.000 kvadratnih metara.
